Hieronder leest u het betoog van Gudy van den Hogen over de voorgestelde Visienota Leefstijl 2018-2022.

Graag wil GroenLinks bij de bespreking van de visienota Leefstijl 2018-2022 in eerste instantie stilstaan bij de evaluatie van de vorige nota Leefstijl 2013-2016. Van gemaakte fouten of gemiste kansen kunnen we immers allemaal leren. Van ambtenaar en wethouder tot uiteindelijke het raadslid waaraan vanavond gevraagd wordt akkoord te gaan met een nieuwe visie en met nieuwe uitvoeringsplannen rond de leefstijl in onze gemeente.

Wanneer we even de nieuwe nota buiten beschouwing laten en inzoomen op de beleids- en interventiedoelstellingen uit het evaluatiedocument, dan vallen, voor mij althans, een paar verontrustende dingen op. Van de vijf geformuleerde beleidsdoelstellingen op het gebied van alcohol is niet één gehaald. Niet één. Ik beperk me even tot de voor GroenLinks meest opvallende missers.

  • Doelstelling: in 2015 is minstens 75% van de jongeren van groep 8, klas 1, 2 en 3 niet van plan om alcohol te drinken onder de 16 jaar. Deze stelling was niet te onderzoeken en daardoor niet meetbaar omdat het voortgezet onderwijs nota bene niet wilde deelnemen aan een onderzoek, ondanks een aantal verzoeken en er kon alleen gebruik gemaakt worden van de onderzoeken van de GGD.
  • De doelstellingen rond stijgingen van nalevingspercentages van de verkooppunten van alcohol van 23% naar minstens 60 % en die onder sportkantines van 0% naar 60% zijn bij lange na niet gehaald, slechts een hele lichte stijging. En dat is niet zo verwonderlijk, want bij het vaststellen van de vorige nota Leefstijl was er al de nodige scepsis in de raad. Hoe en met welke middelen zou de naleving van alcoholverkoop aan jongeren onder de 18 jaar en schenken van alcohol in sportkantines aan jeugdigen gecontroleerd moeten worden?

Wat betreft de interventiedoelstellingen rond alcoholgebruik/misbruik:

  • Er was een mooie doelstelling geformuleerd waarbij minstens 11 basisscholen jaarlijks een programma zouden uitvoeren in het kader van de Gezonde School en genotmiddelen onder leerlingen van groep 8 en hun ouders (bijvoorbeeld Hou vol geen alcohol). Deze prima doelstelling is niet gehaald en waarom niet? Omdat niet alle scholen wilden deelnemen aan de speciaal ontwikkelde gastles die Brijder ontwikkelde over alcohol en weerbaarheid en hieraan gekoppeld een posteractie en een ouderavond. Gemiddeld doen hier 6 basisscholen aan mee, wordt gemeld.
  • In een andere interventiedoelstelling wil de gemeente EV sportverenigingen ondersteunen bij het handhaven van de naleving door voorlichtingsmateriaal te ontwikkelen en beschikbaar te stellen en deze sportverenigingen gevraagd en/of ongevraagd te adviseren en van informatie te voorzien. In 2013 is dit ondersteunen en adviseren door de gemeente door de sportverenigingen toegestaan maar op dit moment is er bij de laatstgenoemden geen animo meer voor ondersteuning of gevraagd en ongevraagd advies.
  • Bij het lezen van de volgende niet behaalde doelstelling rond preventie alcoholgebruik/misbruik viel mijn mond vanzelf open. In 2015 hebben alle barvrijwilligers van de sportkantines in EV het aanbod ontvangen om deel te nemen aan een cursus om de naleving te vergroten (bijvoorbeeld de cursus IVA (instructie verantwoord alcohol schenken) of Barcode. Deze doelstelling is zoals gezegd niet behaald en waarom niet: omdat die cursus tot naleving niet is aangeboden aan de barvrijwilligers van de sportkantines. Zo simpel kan een verklaring voor niet behalen van doelstellingen dus blijkbaar zijn.

Nog even kort dan over doelstellingen rond drugs en gokken. Ik waarschuw alvast: het wordt er helaas niet beter op.

  • Het softdrugs gebruik van jongeren is in 2015 niet verder toegenomen. Of deze doelstelling bereikt is blijft onbekend. Het voortgezet onderwijs wilde niet deelnemen aan het onderzoek.
  • Nog eentje dan over gokken: in 2015 heeft de gemeente zicht op het percentage jongeren dat gokt. Aan de hand van deze cijfers bepaalt de gemeente of dit vraagt om verdere beleidsvorming m.b.t. problematisch gokken. Resultaat: doelstelling niet gehaald want er is geen zicht op.

Ik sla de evaluatie rond doelstellingen gezond gewicht en psychische gezondheid maar even over, want die krijgen volop aandacht in de nieuwe nota Leefstijl. Wat GroenLinks betreft krijgen deze twee zaken in verhouding teveel aandacht. Natuurlijk is ieder geval van suïcide er een te veel en is de toenemende obesitas in onze gemeente zorgwekkend en is het eten van groente en fruit reuze belangrijk. Obesitas is een probleem waar veel te winnen valt maar tegelijkertijd weinig te bereiken voor ons als gemeente. Je redt het niet met meer fruit, je moet de hele consumptiemaatschappij overhoop gooien en mensen moeten zich een soberder leefstijl aanmeten. Dat gaat economische groei kosten, daarom gebeurt het niet. De overheid stimuleert juist de consumptie. De overheid geeft een dubbel signaal af: mensen, jullie moeten afvallen, maar wel meer consumeren. Dat schiet niet op.

Maar mijn pleidooi richt zich op hoe we als gemeente in de eerste plaats lering kunnen trekken uit de evaluatie. Misschien moeten we als gemeente wel helaas concluderen dat het onderwijs niet de juiste partner schijnt te zijn in het terugdringen van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren. Misschien moeten we ons veel meer richten op de verantwoording en het voorbeeld van ouders hierin. Al wil ik hierbij wel opmerken dat je voor de bestrijding van overmatig alcoholgebruik de rol van de school niet moet uitvlakken. Ina Koning liet in haar promotieonderzoek zien dat je in de aanpak zowel jongeren, school als ouders moet betrekken. Misschien moeten we eerst, voordat we allerlei nieuwe projecten en onderzoeken starten en bijbehorende ambitieuze doelstellingen formuleren, stevig nadenken over cultuur en doorbreken van taboes. Anders vrees ik dat het een kwestie van vechten tegen de bierkaai blijft.