In dit artikel wil ik graag enkele zaken rechtzetten over de lijstverbinding tussen GroenLinks en de PvdA. Dankzij deze lijstverbinding heeft de PvdA bij deze verkiezingen één van de twee restzetels toegewezen gekregen en kwam zo op vier zetels. De VVD was de tweede gelukkige.
GroenLinks behaalde direct twee zetels. Zonder deze lijstverbinding zou GroenLinks, die in eerste instantie 16 stemmen tekort kwam voor een tweede zetel, als eerst één van de dan drie te vergeven restzetels toegewezen hebben gekregen en zodoende toch twee zetels hebben. Naast de VVD zou dan echter ook VD80 in de prijzen zijn gevallen. Wij van GroenLinks koesteren elke stem die op onze partij wordt uitgebracht. Bij elke verkiezing hebben wij met lede ogen moeten zien hoe onze reststemmen via een omweg vaak terecht kwamen bij een partij aan de tegenovergestelde kant van het politieke spectrum in de vorm van een restzetel. Onze kiezer heeft er recht op dat de kans zo groot mogelijk is dat haar stem dan toch terechtkomt bij GroenLinks of anders bij een partij die programmatisch dicht bij ons staat. Daarom hebben wij in het verleden verschillende keren aan de PvdA voorgesteld een lijstverbinding aan te gaan. Zij hebben hier niet op in willen gaan. Nu wel en dat heeft voor de PvdA goed uitgepakt. Sommige partijen reageerden als door een wesp gestoken. De werking van een lijstverbinding hadden ze kennelijk niet doorgrond. Over restzetels is nog nooit zoveel te doen geweest als nu. Als VD80 of het CDA er weer eens eentje bij kreeg hoorde je niemand erover. Maar nu het kwartje de andere kant opviel: GroenLinks en PvdA werden nog net niet als dieven afgeschilderd. Redacteur Henk Visser van de Nivo ging wel erg ver door zelfs op te merken: “Het democratisch gehalte van de verkiezingen komt zo toch in een raar daglicht te staan”. Henk had toch wat beter zijn huiswerk moeten doen. De methode waarop restzetels worden verdeeld werkt bijna altijd in het voordeel van de grote partijen. Aan de hand van een eenvoudig rekenvoorbeeld wil ik u dat laten zien. Stel we hebben maar drie partijen PaarsRechts, GroenLinks en OranjeBoven. Er zijn 100 stemmen uitgebracht en er zijn 10 zetels te verdelen. De kiesdeler is dus 10 dwz voor één zetel zijn 10 stemmen nodig. In de eerste ronde worden de volle zetels toebedeeld. Hier volgt de denkbeeldige uitslag: Eerste ronde behaalde stemmen aantal zetels reststemmen PaarsRechts 63 6 3 GroenLinks 20 2 0 OranjeBoven 17 1 7 totaal 100 9 Er zijn 9 zetels verdeeld. Er blijft één zetel, de restzetel, over. Nu gebeurt het volgende: Iedere partij krijgt er denkbeeldig één zetel bij en dan wordt gekeken hoeveel stemmen per zetel ze gemiddeld hebben behaald. De partij met het hoogste gemiddelde krijgt de restzetel. Tweede ronde: berekening van het gemiddelde aantal stemmen bij een extra zetel behaalde stemmen denkbeeldige extra zetel erbij gemiddeld aantal stemmen per zetel PaarsRechts 63 6+1=7 63/7=9 GroenLinks 20 2+1=3 20/3=6,7 OranjeBoven 17 1+1=2 17/2=8,5 PaarsRechts krijgt de restzetel omdat zij met 9 stemmen per zetel het hoogste gemiddelde heeft. Aan de andere kant heeft deze partij maar 3 stemmen over tegenover OranjeBoven met 7 reststemmen. Bij deze methode van verdeling van de restzetels zijn de grote partijen in het voordeel en hebben de kleine partijen vaak het nakijken. Om het leed te verzachten geeft de wetgever partijen de mogelijkheid onderling een lijstverbinding aan te gaan. Vooral kleine partijen kunnen hier baat bij hebben. De stemmen van partijen binnen de lijstverbinding worden dan bij elkaar opgeteld en de partij met het grootste overschot krijgt de eventuele restzetel. Nu pakt het wat anders uit Berekening gemiddelde met lijstverbinding behaalde stemmen aantal zetels Gemiddeld aantal stemmen bij extra zetel PaarsRechts 63 6 63/7=9 Lijstverbinding GL/OB 37 3 37/4=9,25 Nu gaat de restzetel naar de lijstverbinding en wel naar OranjeBoven omdat zij het grootste aantal reststemmen heeft. De twee mogelijke zetelverdelingen behaalde stemmen aantal zetels zonder lijstverbinding GL/OB aantal zetels met lijstverbinding GL/OB PaarsRechts 63 6 + 1 restzetel = 7 6 GroenLinks 20 2 2 OranjeBoven 17 1 1 + 1 restzetel = 2 totaal 100 10 10 Wie de exacte berekening wil zien voor de zetelverdeling in Edam-Volendam gaat naar http://verkiezing.edam-volendam.nl/GR10/index.html In dit rekenvoorbeeld zie je dat de methode van restzetelverdeling sterk in het nadeel werkt van de kleine partijen. Wie niet sterk is moet slim zijn. Dat hebben wij met deze verkiezingstechniek laten zien. Met deze lijstverbinding waren de stemmen voor GroenLinks het beste gewaarborgd menen wij. De komende vier jaar zullen we met onze twee zetels op alle fronten blijven streven naar het maximale resultaat. John Kluessien, GroenLinks Edam-Volendam