Wij zijn niets dan sterrenstof. Is het geen wonder dat onze aarde met haar atmosfeeropbouw, bijbehorende temperatuur en evolutieproces een omgeving biedt voor het leven zoals die nu is? De natuurlijke broeikasgassen zoals waterdamp, methaan en CO2 (slechts 0,038%) in de atmosfeer werken als een deken die de zonnewarmte vasthoudt en zo voor een aangename temperatuur zorgt. Zo’n 500 miljoen jaar geleden kwam de ontwikkeling van planten en dieren op gang. De mens komt net kijken. Wij lopen hier nog maar 200.000 jaar rond. Met zonlicht zetten planten CO2 en water om in glucose en zuurstof (fotosynthese). Dieren en mensen ademen die zuurstof in en geven CO2 terug. Een mooi maar kwetsbaar evenwicht.
En toen ontdekte James Watt de stoommachine. Deze uitvinding leidde ongeveer 150 jaar geleden tot wat we nu de industriële revolutie noemen. Grootschalige industriële productie met gebruikmaking van fossiele brandstoffen. Dit heeft ertoe geleid dat er sindsdien 40% CO2 bij is gekomen. De atmosfeer is daardoor opgewarmd en neemt vervolgens meer waterdamp op die het effect nog eens versterkt. Het gros van de klimaatwetenschappers acht dit het meest waarschijnlijke scenario. Op zoek naar oorzaken van de opwarming zijn talloze verklaringen onderzocht en afgepeld om tot de kern te komen. Steeds weer komt men uit op de toename van CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer als oorzaak. Andere natuurlijke fenomenen zoals zonneactiviteit, vulkaanuitbarstingen en El Niño, hebben ook invloed op het klimaat maar zij kunnen de abrupte temperatuurverhoging niet verklaren. Als deze klimaatopwarming doorzet zijn extremer weer, smelten van landijs en stijging van de zeespiegel enkele gevolgen. Sommige onomkeerbaar. Het leven zal niet verdwijnen maar ook wij zullen ons moeten aanpassen aan de dan gewijzigde omstandigheden. En dat gaat meestal niet zonder slag of stoot.
Belangrijk is het inzicht dat we samen deze opwarming hebben veroorzaakt en dat wij ook samen de problemen moeten en kunnen oplossen. De VN heeft het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) opgericht met als doel alle beschikbare kennis van klimaat, klimaatverandering en haar gevolgen in kaart te brengen. In het Akkoord van Parijs in 2015 is ondermeer afgesproken de opwarming beperkt te houden tot 1,5 graad, het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen en dat ieder land haar eigen klimaatplan gaat opstellen.
In Nederland zijn wij nu toe aan besluitvorming over de koers, de plannen en de kosten. Essentieel is dat we de kosten op een eerlijke manier verdelen en de bevolking goed bij alle uitvoeringsstappen betrekken. De economie en energievoorziening zullen veranderen. Tegelijkertijd biedt de transitie ook kansen en uitdagingen. Naast elektriciteit uit wind en zon zijn er legio interessante en kansrijke projecten gaande. Een greep: Waterstof als energiedrager en vervanging van aardgas (Groningen). Zonnepanelen die direct waterstof uit het vocht in de lucht halen (KU Leuven). Met fotosynthese energie opwekken (o.a. Universiteit Wageningen). Toekomstmuziek zit ook in kernfusie. Gelukkig zijn wij mensen vindingrijk en slim!
Minder gelukkig is dat enkele regeringspartijen op de rem trappen uit vrees dat hun kiezers weglopen naar partijen die, verpakt in oneliners, hun alternatieve feiten plaatsen tegenover de duizenden wetenschappelijke onderzoeken over de klimaatverandering. Alsof dat ook maar meningen zijn. Wegkijken betekent achteruitgang terwijl we juist stappen vooruit moeten zetten. Dit is de boodschap van de klimaatmars op 10 maart in Amsterdam. Loop mee. Na afloop nemen we er een bonbon op van pure chocola.
John Kluessien